De overgang / menopauze

Wanneer een vrouw met de overgang gaat beginnen vinden er in het lichaam allerlei veranderingen plaats. De vruchtbaarheid neemt af en er zijn allerlei verschijnselen, naarmate de overgang vordert kunnen deze verschijnselen steeds heftiger worden. De oestrogenen nemen af, deze regelen de menstruatiecyclus.

 

De eerste fase is het veranderen van het menstruatiepatroon. De menstruatie kan heftiger zijn maar ook langer duren of juist het tegenovergestelde. De tijd tussen de menstruatie kan langer zijn, of juist korter. In deze periode is de vrouw nog wel vruchtbaar. De periode tussen de eerste onregelmatige menstruatie en het stoppen van de menstruatie kan variëren van een jaar tot vele jaren.

 

Door het afnemen van de hoeveelheid oestrogenen neemt de conditie van het slijmvlies en bindweefsel van de vagina en urinewegen af. Dit wordt in de medische termen ‘atrofie’ genoemd. De atrofie van het slijmvlies in de vagina is het meest opvallend; het slijmvlies wordt dun en kwetsbaar. Dun slijmvlies is minder goed in staat een stevige barrière te vormen tegen bacteriën, waardoor gemakkelijker vaginale infecties kunnen ontstaan. Doordat ook het bindweefsel minder stevig is, ontstaat er vaker een verzakking van de blaas of baarmoeder.

 

Het hormoon oestrogeen zorgt er ook voor dat het slijmvlies van de vagina vochtig en in goede conditie blijft. Het afnemen van de hoeveelheid oestrogeen veroorzaakt droogheid van de vagina. Klachten die hierbij kunnen optreden zijn: afscheiding , jeuk , droogheid en bloedvlies. Doordat de vagina droog is, kan de geslachtsgemeenschap pijnlijk zijn.

 

Ook de kwaliteit van het slijmvlies van de plasbuis en het ondersteunende weefsel rond de plasbuis –die bijdraagt aan een goede afsluiting van de blaas- en de blaas zelf vermindert. Plasklachten, zoals het niet goed kunnen ophouden van de urine (incontinentie), kunnen hierdoor ontstaan. Soms alleen bij het hoesten, lachen en niezen, maar ook een gevoel van aandrang om te plassen. Ook lukt het leegplassen van de blaas minder goed; hierdoor kan gemakkelijk een blaasontsteking ontstaan. Dit geeft klachten van pijn of branderigheid bij het plassen en daarbij veel plassen.

 

Gewichtsvermeerdering tijdens de overgang is een normaal verschijnsel. Wanneer de productie van de oestrogenen in de eierstokken stopt, wordt de productie overgenomen door de bijnieren en het vetweefsel. Vaak gebeurt het dan ook dat een vrouw tijdens de overgang enkele kilo’s aankomt.

 

Typische verschijnselen van de overgang zijn opvliegers. Bij een opvlieger zetten de bloedvaten in de huid zich heel plotseling uit. Hierdoor ontstaat de opvlieger, de warmte trekt zich snel vanaf de borst, hals naar het hoofd. Soms doet het hele lichaam mee, veel vrouwen zullen dit herkennen. ’s Nachts drijfnat wakker worden is vaak één van de klachten tijdens de overgang. Opvliegers/zweetaanvallen komen altijd onverwachts, ze kunnen al vroeg in de overgang ontstaan.

 

Klachten die bij de overgang kunnen voorkomen zijn:

  • Spierpijn
  • Hoge bloeddruk
  • Opgezet gevoel
  • Menstruatiekrampen
  • Koude handen en voeten
  • Opgezette en pijnlijke borsten
  • Slecht doorslapen
  • Gewichtstoename
  • Vaginale droogheid
  • Blaasontstekingen
  • Urine verlies
  • Vaginale infecties
  • Duizelig
  • Pijn in de kleine gewrichten
  • Prikkelbaar
  • Depressief
  • Stemmingswisselingen
  • Hartkloppingen
  • Vergeetachtig
  • Gejaagdheid
  • Moeheid
  • Gebrek aan zelfvertrouwen
  • Rusteloos gevoel in de benen
  • Tintelingen in handen en voeten
  • Hoofdpijn

 

De overgang is een heel natuurlijk proces van het vrouwenlichaam, maar kan gepaard gaan met heftige klachten. De overgang heeft ook invloed op het botweefsel, de huid, de binnenbekleding van bloedvaten. Daardoor is het krijgen van hart- en vaatziekten na de overgang wat groter dan daarvoor door de vermindering van oestrogenen.

 

Na de menopauze treedt als gevolg van de lage oestrogeenspiegel een versterkte botafbraak op. De botten kunnen daardoor zwakker worden en sneller breken. Wanneer er iets gebroken is zal deze breuk ook veel langzamer genezen.

 

Gezond en evenwichtig eten

 

Een volwaardige en gevarieerde voeding ondersteunt het veranderingsproces dat zich tijdens de overgang voltrekt.

 

Calcium tijdens de overgang helpt de botten stevig te houden. Calcium speelt een rol bij de opbouw van nieuw botweefsel. Maar ook dagelijks bewegen is belangrijk, het houd de spieren soepel en de gewrichten beweeglijk. Om de aanmaak van nieuw botweefsel te stimuleren, is vooral belast bewegen belangrijk. Alcohol en zout verminderen de opname van calcium uit onze voeding.

 

Vooral bij een frequente en heftige menstruatie is een gezonde voeding met voldoende ijzer belangrijk. IJzerrijke voedingsmiddelen zijn vlees, volkoren producten, bladgroenten en gedroogde vruchten.

 

Voedingsmiddelen die opvliegers kunnen opwekken zijn:

  • Koffie
  • Thee
  • Alcohol,
  • Conserveringsmiddelen
  • Pittig eten
  • Witte meelproducten
  • Frisdranken
  • Zoetstoffen
  • Varkensvlees

 

Gezonde voeding is altijd belangrijk maar tijdens de overgang kan het lichaam wel wat extra aandacht gebruiken. Belangrijk is om 3 maal daags een gevarieerde en volwaardige maaltijd te nuttigen.

 

Enkele producten die aan te bevelen zijn:

  • Lijnzaadolie: bevat stoffen die een gunstige invloed heeft op hart en bloedvaten en de hormoonhuishouding.
  • Oliën: olijfolie, lijnolie, sesamolie, zonnebloemolie
  • Granen: haver, rogge, sojameel, volkorenmeel
  • Vette vis: de olie in de vis bevordert een goede hormoonregulatie, vooral makreel, haring, paling, sprot en bokking
  • Zaden: lijnzaad, sesamzaad, pompoenzaad, maanzaad, zonnebloempitten, pijnboompitten
  • Noten: hazelnoot, amandel, walnoot, cashewnoot, paranoot, pistachenoot, pel pinda
  • Sojaproducten: de isoflavonen die hierin zitten zijn goed voor de hormoonregulatie
  • Sojabonen
  • Groenten, kool, wortelen, broccoli, paprika, groene groenten, rabarber, aardappels
  • Zuivelproducten: bio yoghurt, roomboter, karnemelk, kwark
  • Kruiden: knoflook, kaneel, salie, selderij, peterselie, gember
  • Eieren
  • Lever
  • Tarwekiemen
  • Fruit: appel, pruimen, kersen, banaan, sinaasappel, perzik, peren, mango
  • Linzen
  • Erwten
  • Bronwater/mineraal water
  • Vers geperste groente of vruchtensappen
  • Kruidenthee

 

 

Drink dagelijks 1 tot 2 liter, als er niet genoeg gedronken wordt kunnen de afvalstoffen in het lichaam moeilijker worden afgevoerd. Hierdoor kan uitdroging ontstaan, klachten hiervan zijn hoofdpijn, pijnlijke en branderige ogen en/of suf gevoel.

 

Botontkalking komt na de overgang vaker voor. De belangrijkste bouwstenen van botweefsel zijn calcium, fosfor en magnesium. Ook is voor goede botaanmaak vitamine D onmisbaar. Onder invloed van zonlicht maakt de huid, zelf ook vitamine D aan.

 

Calcium zit in:

  • Groenten: vooral in boerenkool, broccoli, Chinese kool, raapstelen, sterkers, peulvruchten
  • Noten: vooral in amandelen, hazelnoten, paranoten, walnoten
  • Zaden: vooral in sesamzaad
  • Fruit: vooral in sinaasappel
  • Gedroogde vruchten: vooral in vijgen, peren, abrikozen
  • Melkproducten: Melk bevat calcium wat slecht oplost. Bij darmklachten kunt u het best zure melkproducten nemen zoals karnemelk, kwark en yoghurt
  • Volkorenbrood

 

Fosfor

  • Melkproducten
  • Kaas
  • Vlees
  • Vis
  • Eieren
  • Volkorenproducten
  • Peulvruchten

 

Magnesium

  • Groene groenten
  • Noten
  • Volkorenproducten
  • Peulvruchten
  • Kaas
  • Vlees
  • Vis
  • Aardappelen
  • Chocolade
  • Cacao
  • Melk

 

Vitamine D

  • Zonlicht is de belangrijkste bron
  • Komt uitsluitend voor in voedingsmiddelen van dierlijke herkomst
  • In Nederland wordt vitamine D aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten toegevoegd

 

IJzer

Plantaardig ijzer wordt meestal slechter opgenomen dan dierlijk ijzer.

  • Vlees
  • Vis
  • Gevogelte
  • Broccoli
  • Bloemkool
  • Pompoen
  • Tomaten
  • Citrusvruchten

Matige ijzerbronnen zijn

  • Aardappelen
  • Wortelen
  • Ananas
  • Bloem

Slechte ijzerbronnen door aanwezigheid van remmende stoffen zijn

  • Rijst
  • Zemelen
  • Appelen
  • Bananen
  • Peren
  • Rabarber
  • Spinazie
  • Noten
  • Amandelen
  • Eieren

 

Vitamine E

  • Plantaardige oliën
  • Granen
  • Noten
  • Zaden
  • Groenten
  • Fruit

 

Dierlijke producten zijn arm aan vitamine E. Er zijn aanwijzingen dat vitamine E het optreden van warmteopwellingen zou kunnen verminderen.

 

 

Tips bij opvliegers:

 

  1. Drink zo min mogelijk hete dranken
  2. Trek alleen katoenen en/of wollen kleding aan
  3. Slaap liever onder een katoenen/wollen dekbed
  4. Yoga en/of meditatie kunnen de spanning in het lichaam verminderen, daardoor kunnen de opvliegers als minder heftig worden ervaren
  5. Mensen met overgewicht hebben vaak meer en heftiger last van opvliegers. Probeer dan ook af te vallen
  6. Zit niet in de volle zon
  7. Probeer stress te vermijden.
  8. Soja producten zoals tofu, tempeh, seitan helpen opvliegers te verminderen
  9. Gebruik geen alcohol, cafeïne en suiker
  10. Eet veel voedingsvezels, deze helpen de oestrogeenspiegel te regelen.
  11. Veel drinken, mineraal water, bron water, groene- en witte thee
  12. Troszilverkaars (cimifuga racemosa) staat bekend om zijn werking tegen opvliegers
  13. Monnikspeper (vitex agnus cactus) helpt de hevigheid van opvliegers te voorkomen
  14. Guldenroede (Solidago Virga Aurea) werkt op de vochthuishouding en is daardoor bloeddruk verlagend
  15. Meidoorn heeft een positief effect op het hart. Verder zorgt meidoorn voor een betere nachtrust, vooral op oudere leeftijd
  16. Salie (Salvia Officinalis) helpt tegen nachtelijke zweetaanvallen en opvliegers
  17. Kamillethee helpt bij het inslapen
  18. Ginseng werkt verkoelend, ondersteunt de hypothalamus (orgaan dat de temperatuur van het lichaam regelt)
  19. Gemberthee helpt tegen nachtelijke zweetaanvallen
  20. Dong Quai staat bekend om zijn werking voor tal van vrouwenkwalen. Het werkt verlichtend en hormoon regulerend. Gaat opvliegers tegen en verlicht de pijnValeriaan (Valeriana Officinalis) dit werkt ontspannend
  21. Teunisbloem (Oenothera biennis) kan in de vorm van zalf de geïrriteerde huid verzachten
  22. Knoflook (Allium sativum) is bloeddruk verlagend, maar ook het bloedsuiker, het cholesterol en andere vetten in het bloed. Maar ook voorkomt knoflook de vorming van bloedstolsels, heeft het een licht antibiotische en schimmel bestrijdende werking bij vaginale infecties
  23. Zoethout (Glycyrrhiza Glabra) laat het aantal opvliegers dalen
  24. Vitus Agnus (chaste tree) extract / bessen is van oudsher een veel gebruikt plantaardig middel bij ongemakken in de menopauze. Het helpt vooral bij stemmingswisselingen
  25. Ginseng wortel extract is een van de oudste en meest bekende plantaardige middelen. In China wordt ginseng sinds duizenden jaren gebruikt ter ondersteuning bij ongemakken in de menopauze/opvliegers
  26. Probeer te stoppen met roken, dit heeft namelijk een bijzonder groot effect op de hormoonspiegel. Nicotine beïnvloedt de hypofyse in de hersenen die als gevold de bijnieren en eierstokken aanzet tot de productie van geslachtshormonen. De kans op borst- en baarmoederhalskanker is dan ook veel groter